 |
| Detalle de la portada de Pesatible, de Pachín de Melás |
"La escena representa l'interior de Casa Malvina de Silverio, onde vive'l so fio Velino. Trátase d'una casa de piedra tradicional asturiana, dispuesta d'izquierda a drecha de corrío, dexando a un llau los requexos. A la izquierda, puerta de cuarterón, d'accesu a una entrada con dellos preseos de llabranza y un bagul. De secute, un escañu con un armariu a un llau. Nel centru, el llar, con una mesa delantre. A la drecha, el güecu pa l'habitación, separtáu por una puerta, con una cama grande y una más pequeña a los pies y un arcón. Dos ventanes: una, nel pasiellu d'entrada, encima'l bagul xunto a la puerta; la otra, un furacu ente'l llar y l'habitación, encima una siella. La pérdida llumínica sofitará la sensación d'escuridá de los personaxes qu'entren.
L'aición correspuéndese a los caberos años del sieglu XIX y primeros del XX, nuna aldega d'un conceyu rural asturianu. Un mes d'ochobre fríu y lluviosu."
Entamu de L'abellugu
Mañana, 27 de marzu, Día Mundial del Teatru, van dame'l premiu "Dulde por Amargo" 2013 qu'el xuráu dispuestu pola Escuela Superior d'Arte Dramáticu y Profeseional de Danza del Principáu d'Asturies me concedió en setiembre del añu pasáu.
Ye la segunda edición d'esti premiu de calter estatal que tien por tema la desigualdá ente persones por razones de xeneru o identidá sesual. Dicía'l tercer, oxetivu qu'axuntaba les bases, que yera "Dar voz a les persones qu'al traviés de la escritura teatral encuentren el camín de contruyir un mundu xustu, onde toos tengamos aceutación y dignidá reconocía". Esi puntu fue'l mi finxu de salida pa decidime a participar.
Quise dar voz a unes muyeres escaecíes. Les que fueren les nuestres bisgüeles, nun momentu y nun llugar, l'Asturies rural de finales del sieglu XIX, onde les muyeres nun se plantegaben tener drechos, sinón que s'enfotaben en sobrevivir a los caprichos masculinos, pesie a ser elles les que secularmente decidíen y solucionaben les crisis familiares y del llar coles sos iniciatives. Aquella yera una Asturies matriarcal de puertes pa dientro, onde la llave la panera pasaba de suegres a nueres y l'home había dar la soldada en casa pa que l'aministrara la muyer. Por embargu, de puertes pa fuera, yeren los homes quienes decidíen, quienes facíen y desfacíen, quienes teníen la voz y yeren dueños de la palabra, quienes dictaben les lleis mundanes y divines y quienes imponíen les formes de vivir, de pensar y de sintir.
Quise dar voz a muyeres diferentes, n'edá, n'actitú, en pensamientu, en sentimentu. Adriana, Cruz, Cunda y Malvina esperimenten vides estremaes dafechu, caúna colos sos esmolecimientos, caúna coles sos esperances. Toes tienen soluciones distintes pa les mesmes realidaes. Solo nos problemes se busquen, xuniéndose, sintiéndose, sofitándose, apoyándose les unes nes otres. Ye na comprensión de les demás onde alcuentren el sitiu pa ser elles mesmes: l'aceutación, el ciñu. L'abellugu.
Quise retratar un mundu inxustu ensin adornos, con una lluz fría creadora de solombres, y una temperatura baxa que dexarase l'ambiente xeláu, y una humedá tarrecible que calara hasta los güesos. Ensin negar el so sitiu a la violencia habitual y tapecida poles voluntaes siguidores del qué dirán. Y convidóse'l miéu por si solu. Pero'l mundu inxustu ye inaguantable ensin un afalagu, ensin una bona palabra y un xestu amorosu: les pequeñes coses que faen a la xente pensar que los torgues llegarán a rescamplar dalgún día, que traen esperanza na posibilidá d'un mundu xustu.
Quise espresame na mio llingua, dame voz a min mesmu y dar voz a daquellos qu'han d'aguantase mudos. Muyeres y homes, nun mundu d'homes que s'echen en cara les diferencies. Y el xuráu reconoció-yos a les mios palabres la dignidá tantes veces negada. Adrina, Cruz, Cunda, Malvina y yo (y tou aquel que s'avere a L'abellugu) sintímonos merecedores de respetu, cerca d'esos "drechos" qu'elles nun conocíen.
Por último, quise escribir un testu teatral pa empobiname p'hacia un mundu más xustu. El teatru fueme la ferramienta más afayaiza pa dar voz a coleutivos y a individuos, pa xenerar ambientes y situaciones, y pa espresame como quería y pude, poniéndome en boca y cuerpu d'otros. El teatru, nuna vida a veces dulce, a veces amargo, empondéramos. Fai que nos aceutemos. Y fainos dignos.
Día de cellebración
Mañana, a les 18:30, nel Teatru "Alejandro Casona" de la Universidá Llaboral de Xixón, fadráse llectura del Manifiestu del Dia Mundial del Teatru de Brett Bailey, entregaránme'l premiu a min y a Adriana Segurado Méndez, autora de La Princesa Remolacha, accésit del Premiu, y acabará l'actu cola conferencia y muerta sobre la Comedia dell'Arte a cargu de la Compañía "Amethéa 24º/7º", d'Italia. (Toes estes actividaes tan integraes nes Xornaes Culturales-Día Mundial del Teatru 2014 de la ESAD.
L'Asociación de Compañías Profesionales de Teatro y Danza de Asturias (ACPTA) entregará'l Primer Premiu "ACPTA a la Iniciativa Escénica", a la Compañía "Tragaluz Títeres" y al Muséu del Títere de Samartino. Pa ello, celebrarán el Día del Teatru nel muséu sierense, onde lleerán el Manifiestu. En palabres de l'Asociación:"Les compañíes integrantes d'ACPTA güei más que nunca naguamos qu'el 27 de marzu, Día mundial del teatru, seya un día pala esperanza, la responsabilidá y el futuru del teatru asturianu; deseyamos esi día mirar a los nuestros compañeros y compañeres."
Pola so parte, l'Asociación Foroescena aconceyóse esta mañana nel Café Dólar de la plaza Porlier d'Uviéu pa presentar un comunicáu reivindicativu de la situación de precariedá del seutor teatral profesional n'Asturies, y onde se pide la dimisión de la Conseyera de Cultura del Principáu, Ana González.
 |
| Comunicáu de l'Asociación Foroescena |
Finalmente, la Federación de Teatro Amateur de Asturias (FETEAS) celebrará'l Día del Teatru faciéndo-yos un merecíu homenaxe a dos de les figures más representatives del teatru asturianu y costumista contemporaniu, Lisardo Suárez y Elisa Álvarez, del grupu "Rosario Trabanco", que comparten homenaxe con Carmen Duarte, de "Traslluz Teatro" y ex.vicepresidenta de la entidá, y con José Neira, del grupo "Trama". La cita sedrá a partir de les 19 hores, nel Hotel "Langrehotel" de La Felguera.
¡Feliz Día del Teatru pa toos!
