N'El Principito.
"Nun hai qu'olvidar que, enantes de qu'esistiera la palabra escrita, había milenta años d'oralidá, que fue'l mediu pol cual l'home tresmitió conocimientos, sentimientos, inquietudes durante munchos sieglos"
José Luis Gómez
L'académicu de la RAE y profesional del mundu'l teatru, José Luis Gómez, dicía estes palabres nel programa de la Cadena Ser "La ventana", nuna entrevista que-y facía'l so direutor, Carles Francino, con motivu del estrenu de ciclu de llectures dramatizaes "Cómicos de la lengua", entamáu pola istitucion normativizadora de la llingua castellana n'España.
Falaba José Luis Gómez de la importancia de la oralidá nel llinguaxe y destacaba, amás del saber dicir, del dominador de la retórica, del narrador oral, del profesional de la voz o del virtuosu de la locución, el desaniciu de funciones que l'Academia ficiere a lo llargo de los sos 300 años de vida, que tán celebrándose anguaño, pa cola palabra dicha énte la palabra escrita.
Ye normal qu'el gran defensor d'esa estaya del llinguaxe dientro d'esa istitución seya él, puesto que fue propuestu pal cargu precisamente pola so capacidá pa desendolcar el más esquisitu y esautu trabayu de pronunciación, entonación, vocalización y proyeición de la palabra sonora. Nomáu académicu'l 1 d'avientu de 2011, tomó'l cargu'l 26 de xineru del presente 2014, con un discursu tituláu Breviario de teatro para espectadores activos (recomiendo la so llectura porque nun tien desperdiciu na so defensa del teatru y del cómicu como axente del mesmu).
 |
| Semeya de Raúl de la Cruz |
Nun quiero ser yo quien tenga que presentar a esti actor, que dio vida a un atracador d'un estancu en Vallecas, a un Pacual Duarte reconocíu en Cannes, a dellos personaxes de Kafka, Beckett, Calderón o Brecht y a un Saint-Exupéry realcontrándose cola niñez, que tuvimos la suerte de poder ver l'añu pasáu en Xixón. Nesta entrevista por órden alfabéticu de Carles Francino, el cerebru, xestor y direutos del "Teatro de la Abadía" fala de sí mesmu meyor que naide.
Gómez como tratamientu pa los prexuicios n'Asturies
Ún de los principales prexuicios pa contra'l procesu nornalizador del idioma asturianu fue'l mantra siguiente: "los bables nun puen ser llingua porque nun tienen lliteratura". (Eso, nun primer momentu; dempués, cuando s'escomenzó a asoleyar testos nuevos ya históricos n'asturianu, resultó qu'esa lliteratura escrita nun tenía dengún valir en comparanza cola española o, cenciellamente, yera fecha nuna escritura inventada; dexando pa prau estes fataes, voi centrame nel argumentu)
Los bables, l'asturianu, tenía lliteratura escrita, por supuesto. Y de gran valir, si tenemos en cuenta lo que s'escribía nesta tierra n'otros idiomes. Pero, en comparanza cola gran bayura de la lliteratura oral, too quedaba curtio. Los cuentos y cosadielles que paseben de güelos a nietos (y de güeles a nietes, quiciás taría meyor dicho) resultaben formar la cadarma inmaterial de la tradición, que se facía visible malamente nel negru sobre'l blancu, pero qu'esporpollaba nun rellumu esmolecedor cuando s'espardía polos gargüelos de los ciegos de gaita rabil o bandurria, de los monologuistes de boina y tres chaquetes y polos cómicos que, dende les tables peripuestes nel últimu llugar de la cabera parroquia, falaben la lliteratura asturiana, el saber del pueblu.
Negar la realidá del idioma asturianu al nun querer ver la so lliteratura, pronunciada de boca a oreya, porque la miopía cerebral solo estimaba lo escrito, yera negar esi pueblu asturianu, asimilalu a la fuercia a dalgo que nun yera pero qu'había ser.
Anguaño, la RAE almite esa oralidá a la que siempre-y dio la espalda (como al teatru, y asina lo dexa dicho Gómez nel so discursu). Esperemos que n'Asturies, poniendo como referente a ún de los mayores referentes de la oralidá española actual, que ye José Luis Gómez, esi argumentu del prexuiciu dexe de dexanos en ridículo a toos. Y, cuando se sienta, apuntar al sillón Z de la RAE. Y a callar boques.
